Prosessorlar, noutbuk prosessorlarının özəllikləri, modelləri
Prosessorlar, noutbuk prosessorlarının özəllikləri, modelləri
Noutbuk prosessorları, onların modelləri, seriyaları və fərqləri haqqında danışacağıq.
Məlumat üçün qeyd edək ki, masaüstü kompüterlərdə və noutbuklarda istifadə olunan prosessorlar arxitektura və iş məhsuldarlığı baxımından kəskin fərqlənirlər. Burada üstünlük güc baxımından masaüstü kompüter prosessorlarına, mobil olmaları və enerji sərfiyyatına görə noutbuk prosessorlarına məxsusdur.
Aşağıda 2024-cü ildə aktual olan noutbuk prosessorları seriyayaları göstərilmişdir:
Intel şirkətinin noutbuk prosessorları:
Intel Celeron
Pentium/Pentium Silver
Intel Core i3
Intel Core i5
Intel Core i7
Intel Core i9
Intel® Core™ Ultra
AMD şirkətinin notbuk prosessorlarının seriyaları:
AMD Athlon/Athlon Silver
AMD Ryzen 3
AMD Ryzen 5
AMD Ryzen 7
AMD Ryzen 9
AMD Ryzen PRO
Qualcomm şirkətinin notbuk prosessorlarının seriyaları:
Explore Snapdragon X Elite
Explore Snapdragon X Plus
Explore Snapdragon X Plus 8-core
Göründüyü kimi istehsalçılar çoxlu sayda model seriyası ilə kompüter prosessorları təqdim edirlər. Hər bir model seriyası özü də bir neçə modeldən ibarət olur. Dünyada ilk yerlərdə olan prosessor istehsalçıları hər il yeni prosessor nəsillərini elan edirlər. Rəqabət məsələsi də prosessorların model sırasının hər il dəyişməsinə əsas səbəblərdən biridir. Amma prosessorlar biri birindən tək istehsal ili və ya prosessorun nəsli ilə deyil, həm də eyni nəslin modelləri ilə fərqlənirlər. Buna görə də kompüter texnologiyalarından az məlumatlı insanlar üçün prosessor seçmək o qədər də asan deyil.
Model adının sonunda U işarəsi olan prosessorlar noutbuklar üçün ən geniş yayılmış prosessor modelləridir (misal üçün Intel Core i5-1235U və ya AMD Ryzen 5 4500U). Bu prosessorlar istifadə olunduqları sistemin spesifikasiyana uyğun olaraq gərginliyi və tezliyi məhdudlaşdırılmış seriyalardır. Bu cür prosessorların olduğu noutbuklarda güclü soyutma sisteminə ehtiyac olmadığı üçün daha nazik dizayn imkanı yaranır.
Beləliklə, bu prosessorlar modelin sonunda H hərfi ilə bitən prosessor seriyalarından güc baxımından geri qalırlar. Yəni ki hansı istehsalçının olmasına baxmayaraq H seriya prosessor U seriya prosessordan daha yüksək məhsuldarlığa malikdir.
Aşağı gərginlikli prosessorlar (U) sadə proqramlar istifadə edilən biznes və ofis noutbukları üçün uyğundur.
U seriya notebook prosessorları performansda güzəştə getməklə, batareyanın saxlama müddətini və kiçik ölçünü seçən insanlar üçün yaxşı seçimdir.
Növbəti seriya noutbuklar üçün daha güclü prosessorlardır. Bu modellər H və ya HX işarəsi ilə müəyyən edilir(məsələn, Intel Core i7-12700H və ya AMD Ryzen 7 6800H). Belə prosessorları olan noutbuklar aşağı gərginlikli notbuk modellərindən daha yaxşı performans verə bilir. Bununla belə, bu noutbuklarda daha çox elektrik istehlakı, daha çox istilik istehsalı deməkdir. Buna görə də bu modellərdə daha ciddi soyutma sistemi tələb olunur. Güclü noutbuk eyni zamanada daxili batareyanın işləmə müddətinin nisbətən az olmasına da səbəbdir.
Yeni prosessor heç də güclü prosessor demək deyildir. Misal üçün 12-ci nəsil İntel Core i5 12500H prosessoru 13-cü nəsil İntel Core i5 1335U prosessorundan daha güclüdür.
H seqmentindən olan prosessorlar ilk növbədə oyun qrafikası və 3D dizayn işləri üçün nəzərdə tutulan noutbuklarda istifadə olunur.
Yuxarıda da qeyd etdiyimiz kimi noutbuk prosessorları daha az enerji sərfiyyatına malikdirlər, buna görə də masaüstü cihazlardan daha aşağı sürətlidirlər. Lakin noutbukların yığcamlığı və rahatlığı bu üstünlüyü masaüstü kompüter prosessorlarına qarşı tutarlı arqumentdir.
Notbuk prosessorları bir neçə əsas xüsusiyyətə görə fərqlənirlər:
Prosessorun nüvələrin sayı: Prosessorun nüvələri onun eyni anda neçə əməliyyatı yerinə yetirə biləcəyini göstərir. Məsələn, 2 nüvəli prosessorlar sadə tapşırıqlar üçün kifayət edir, lakin 12 və ya daha çox nüvəli prosessorlar daha çox və mürəkkəb tapşırıqlar yerinə yetirmək üçün daha uyğundur.
Prosessorun tezliyi: Prosessorun tezliyi (GHz ilə ölçülür) onun sürətini göstərir. Yüksək tezlik daha sürətli tapşırıq həlli deməkdir. Məsələn, 2.1 GHz tezlikli prosessorlar ofis işləri üçün kifayət edir, lakin oyun və ya qrafik dizayn üçün daha yüksək tezlikli prosessorlar daha uyğundur.
Prosessorun keş yaddaşı: Prosessorun daxilində olan bu yaddaş növü məlumatların tez bir zamanda əldə edilməsini təmin edir. Daha böyük keş yaddaşı olan prosessorlar daha sürətli işləyir (H, HX seriya prosessorlar).
Enerji səmərəliliyi: Bəzi prosessorlar daha az enerji sərf edərək daha uzun batareya ömrü təmin edir. Bu xüsusiyyət xüsusilə noutbuk prosessorları üçün vacib parametrdir. Amma az enerji sərf edən prosessorlardan yüksək performans gözləməyə də dəyməz.
İnteqrasiya olunmuş qrafik kart (videokart): Bəzi prosessorlar daxili qrafik kart ilə təchiz olunub, bu da əlavə qrafik kartına ehtiyac olmadan noutbukda qrafik əməliyyatları yerinə yetirməyə imkan verir.
Bu xüsusiyyətlərə əsasən, noutbuk prosessorları müxtəlif istifadə məqsədlərinə uyğun olaraq seçilə bilər. Məsələn, sadə ofis işləri üçün Intel Celeron və ya AMD Athlon kimi prosessorlar kifayət edir, lakin oyun və ya qrafik dizayn üçün İntel Core i5, Intel Core i7, İntel Core i9 və ya AMD Ryzen 7, AMD Ryzen 9 kimi daha güclü prosessorlar tələb olunur.
-İntel prosessor yaxşıdır yoxsa AMD prosessor?
Hər il AMD və İntel şirkətləri yeni prosessor nəsillərini təqdim edirlər ki, hər bir prosessor nəsli də özü özlüyündə 30-40 müxtəlif prosesor modelini özündə birləşdirir. Bu qədər böyük model seriyası içərisində bizə prosessor seçimində yardımçı olacaq elementlərə diqqət edək:
“Intel yoxsa AMD prosessoru” sualına cavab vermək üçün qərarımızı asanlaşdıracaq səbəb və faktlar olmalıdır. Bir neçə il öncəyə qədər AMD prosessoru haqqında " AMD prosessor qızır" kimi bir fikir mövcud idi. Bu səbəbdən də İlk zamanlar İntel prosessorları bazarda rəqib tanımasalar da son zamanlar AMD prosessorlarının keyfiyyətcə problemsiz olmaları seçimimizdə alternativ yaradır. İntel və AMD prosessorları öz aralarında qızğın rəqabət aparırlar və bu rəqabət sürət, keyfiyyət və qiymət üzrə gedir. AMD şirkəti bu rəqabətdə illər öncə olan geriliyi demək olar ki aradan qaldırmışdır. Bunun təsdiqi olaraq dünyanın ən yaxşı notbuk istehsalçıları olan HP və Asus şirkətlərinin İntel ilə yanaşı AMD prosessorlarının da bazasında xeyli sayda notbuklar hazırlamasldır. Keyfiyyət problemi yoxdursa araşdırmamız üçün digər parametrləri, yəni sürət və qiyməti müqayisə etməliyik.
Daha dəqiq desək müəyyən bir prosessor modelinin özəlliklərini digər bir modelin özəllikləri ilə müqayisə etmək lazımdır. İstehsalçının təqdim etdiyi prosessorun turbo tezliyinə, həmin tezlik üzrə nüvələrin sayına baxmaq seçimizi müəyyən dərəcədə asan edə bilər. Bəyəndiyimiz İntel prosessorunu və ya AMD prosessorunu biri-biri ilə yuxarıda sadaladığımız parametrlər üzrə araşdırmaq kifayətdir.
Tövsiyyəmiz:
Noutbuk prosessoru RAM adlanan yaddaş qurğusundan və ya SSD yaddaş qurğusundan fərqli olaraq dəyişdirilməsi və ya artırılması mümkün olmayan bir elementdir. Bu səbəbdən də prosessor seçimində öncədən doğru seçim etmək lazımdır. Noutbuk seçərkən onun prosessorunun istifadə sahənizə hansı dərəcədə uyğun olub-olmadığını müəyyən etmək lazımdır.
Mətn: Prosessorlar, noutbuk prosessorlarının özəllikləri, modelləri
Mövzu: Noutbuk prosessorları, noutbuk prosessorlarının modelləri, prosessor seçimi, İntel və Amd prosessorları
