Videokartlar. Bunları bilirdinizmi?
Videokartlar haqqında-Bunları bilirdinizmi?
Noutbuklar, ultrabuklar və ümümiyyətlə mobil kompüterlər ölçü məhdudiyyəti səbəbindən inteqrasiya olunmuş video nüvəsi olan prosessorlarla təchiz edilmişdir. Bu, ayrıca videokart olmadıqda belə ekrana görüntü verməyə imkan verir. Həmin noutbuklar biznes və ofis işləri üçün nəzərdə tutulmuş, nisbətən daha az enerji sərf edərək uzun müddət avtonom işləyə bilən modellərdir. Bu məqaləmizdə mərkəzi prosessor (CPU) üzərinə inteqrasiya olunmuş videokartlar haqqında ümümiyyətlə danışmayacağıq.
Üzərində dayanacağımız videokartlar qrafik işlər və oyunlar üçün nəzərdə tutulmuş noutbklar, masaüstü kompüterlərin videokartlarıdır. Burada masaüstü kompüter üçün videokartların noutbuk videokartları ilə və eyni zamanda noutbuk videokartlarının öz aralarında fərqlənmə səbəbləri üzərində dayanacağıq.
Aşağıda PC üçün NVIDIA GeForce RTX 4060 videokartının təsvirinə diqqət edək:
Qarşımızda 3 ədəd soyuducu fanla təhciz olunmuş, uzunluğu təxminən 30 sm, çəkisi 0.9 kq-a bərabər iri həcmli masaütü kompüter üçün videokart dayanır.
Masaüstü kompüter videokartlarına diqqət edərkən belə suallar yarana bilər:
-Bu ölçüdə olan eyni seriya videokart noutbukun daxilinə necə yerləşir?
-Eyni seriya videokart noutbuk daxilinə yerləşəcək qədər kiçik ola bilərsə PC üçün videokart nə üçün bu qədər böyükdür?
Bu sualları hələlik kənara qoyaraq noutbuk videokartlarının masaüstü kompüter videokartları ilə fərqini fiziki ölçülərindən əlavə texniki parametrləri ilə də gözdən keçirək.
Bunun üçün misal olaraq videokart bazarının lideri olan Nvidia şirkətinin noutbuklar üçün istehsal etdiyi Geforce RTX 4050 mobile və Nvidia Geforce RTX 4050 Desktop PC (masaüstü personal kompüter) videokartlarını müqayisə edək:
Qrafik çipin tezliyi:
Geforce RTX 4050 mobile – 2370 Mhz
Nvidia Geforce RTX 4050 Desktop- 2640 Mhz
Video yaddaşın tezliyi:
Geforce RTX 4050 mobile-16 GB/s
Nvidia Geforce RTX 4050 Desktop-18 GB/s
Videokartın termal güc göstəricisi (TDP)
Geforce RTX 4050 mobile – 35 Watt -115 Watt
Nvidia Geforce RTX 4050 Desktop- 150 Watt
Misaldan göründüyü kimi masaüstü kompüter üçün Nvidia Geforce RTX 4050 videokartı bütün parametrləri ilə noutbuk üçün olan Geforce RTX 4050 mobile videokartını üstələyir.
Səbəb?
Səbəb noutbuklarda yuxarıda gördüyümüz masaüstü kompüterin videokartında olan soyutma sisteminin olmamasıdır. Məhdud imkanlı soyutma sistemi videokartın gücünün məhdudlaşdırılmasını məcbur edir. Diqqət etsək yuxarıdakı misalda Nvidia Geforce RTX 4050 Desktop videokartının stnadart enerji sərfinin 150 Watt olduğu halda Geforce RTX 4050 mobile videokartının enerji sərfinin 35 Watt -115 Watt arasında limitlənməsini görərik. Bu həmin videokartın istifadə edildiyi noutbuk modelindən asılı olaraq fərqli güclərlə limitləndiyini göstərir.
Misal üçün ASUS TUF Gaming F17 (2023) oyun noutbuklarında NVIDIA GeForce RTX 4060 Laptop videokartının TDP parametri 140W (115W+25W Dynamic Boost) səviyyəsində olduğu halda Asus ROG Zephyrus G16 (2023) oyun noutbuklarında TDP 120W (100W+20W Dynamic Boost) müəyyən edilmişdir. Buna səbəb Asus ROG Zephyrus G16 noutbukunun nisbətən nazik korpusa malik olması və videokartının TDP səviyyəsinin soyutma sisteminə uyğun nəzərdə tutulmasıdır.
Oyun üçün nəzərdə tutulmamış, lakin ayrıca Nvidia RTX seriyadan videokartlarla təhciz olunmuş ASUS Vivobook Pro noutbuklarında isə videokartın TDP səviyyəsi 45W və ya buna yaxın səviyyədə məhdudlaşdırılmışdır. Səbəb isə yenə də yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi noutbukun dizaynına uyğun olaraq videokart kulerinin gücünə uyğun təyin edilmiş limitdir.
Bundan əlavə batareyadan istifadə edərkən və ya batareyanın aşağı olması halında noutbukun TDP səviyyəsi sistem tərəfindən avtomatik olaraq aşağı salınır. Bunun nəticəsində oyunlarda və qrafik işlərdə “tutulmalar” dediyimiz effekti muşahidə edirik. Bu halda noutbuku şarj cihazına qoşsanız, o, dərhal adi sürətində işləməyə başlayır.
Oyun noutbuklaında videokartın təyin olunmuş maksimal TDP səviyyəsində çalışması üçün bir qayda olaraq onun qida adapterinə qoşulmuş vəziyyətdə istifadə edilməsi tövsiyyə olunur.
Nəticə:
-Eyni adlı videokart modeli fərqli noutbuklarda fərqli gücə malikdir.
Qarşımızdakı iki fərqli noutbukun hər ikisində Geforce RTX 4050 mobile videokartının olması həmin noutbuklarda eyni gücə malik olan videokartların olması demək deyildir.
-İki eyni videokarta malik noutbukların gücü istehsalçının səviyyəsinə görə dəyişə bilər.
Misal üçün Asus və ya HP şirkətinin daha keyfiyyətli soyutma sistemlərinin olması onların noutbuklarında daha yüksək TDP-yə malik videokartların yerləşdirilməsinə imkan verir.
-Noutbuk və masüstü kompüterlərin videokartları eyni seriya olduqları halda belə müqayisə olunmayacaq dərəcədə fərqlənirlər.
Burada üstünlük güc baxımından masaüstü kompüterə, aşağı gücə malik olmasına baxmayaraq yığcamlığa görə isə noutbuka məxsusdur.
